Old Firm

Aki Kaurismäki en baştan başlamayı öneriyor. Yani hiçbir şey olduğumuz, yalnızca toz olduğumuz gerçeğinden.
Bu gerçekten başlamak için geçerli çok sebebimiz olabilir. Fakat değişmeyeceği gerçeği ile tanışalım. Futbol, her ne kadar kafa yorduğumuz, gol atılınca dünyada şu andan daha keyif veren bir topun filelerle buluşmasından öte olmadığını ama bir o kadar da o golü rakip takım atınca da dünyanın sonuymuş gibi davrandığımız gerçeği ile yüzleşme zamanı. Nice dostlukların bittiği ve nicedir ki, bu biten dostlukların o takımlarca zerre umrunda olmadığı gerçeği ile de yüzleşelim.
Bu minvalde hikayeler İskoçya’ya kadar yol olur. İki ateşli takımın paylaşamadıkları sadece top muydu, üç puan mıydı ya da dinleri miydi?

İskoçya’nın bel kemikleri olan iki takımı; Glasgow Rangers ve Celtic. Bu iki takım için fena başlamayan gidişat, futbol diyarındaki maceralar istenildiği gibi devam etmeyecekti.
Nahoş giden bu dostluk 2 ocak 1971 tarihine leke sürmüştü bile. İskoç futbol tarihinin en karanlık günü. 50 yıl önce oynanan Rangers - Celtic maçında son dakikalar nefes kesmiş ve karşılıklı goller atılmıştı. Ancak o günün hikayesinin ne yazık ki saha içi olaylarıyla bir alakası yoktu. Bunun yerine İskoç futbol tarihinin şahitlik ettiği en büyük felaket yaşandı.
Ne maçtı… Şüphesiz yıllarca iki mezhebin meşru savaşına yataklık etmiş Glasgow derbisinin taraflarının Ibrox Park’taki bir randevusu var ki diğerlerinden ayrılıyor.

80’inci dakikanın sonlarına kadar golsüz beraberliğin sıkıcılığı ile beraber Old Firm’de hiç olmadığı kadar sessizlik vardı. Derken Celtic tarihinin gelmiş geçmiş en büyük oyuncusu Jimmy Johnstone sahne alıyordu. Aynı kentin 11 çocuğuyla Şampiyon Kulüpler’i kaldıran kadronun bir parçası olan, dokuz lig, dört İskoçya Federasyon, beş İskoçya Lig Kupası zaferi gören Jock Stein’ın has adamı, fileleri bulmuştu. Kalan kısacık süre için nefesler tutulmuştu ama çok küçük bir taraftar grubu için… Diğerleri ise, büyük hayal kırıklıklarını da alarak bitiş düdüğünü beklemeden stadı terk etmeye başladılar.

Glasgow uzatmaların da sonunda Colin Stein ile skoru eşitlediğinde bir anda çıkış kapılarında işler karışıyordu. Oluşan izdihamda yüzlerce taraftar ezilmişti. Kimse farkında olmadan, ayakta kalmaya çalışıyordu. Celtic’in öne geçmesiyle tribünleri terk eden taraftarların içeriden gelen gol sesiyle yerlerine dönmek için yüklenmesiyle facianın tablosu ağırdı. Belki bir babanın omzundan kayan çocuğuydu kızılca kıyametin kopmasının nedeni. Bilanço ağırdı; 66 ölü, 300 yaralı. Yine de hayat devam ediyordu...
16 Ocak'ta Dundee United için Ibrox'a tekrar dönülmüştü. 28 bine yakın insan sahadaki beraberliğe bile üzülememişti. O günün dört sayfalık maç programındaki 66 isim iki hafta önce yaşananları yine akıllara düşürüyordu.

27 Ocak'ta Hampden Park… Ezeli düşmanlar aralarındaki rekabeti ve mezhep savaşlarını tarihe gömüp ölenlerin ailelerine yardım amacıyla gözyaşı dolu bir maça çıkmıştı. George Best ve Bobby Charlton'da formasını giydiği Rangers/Celtic ortak takımı, İskoçya karmasıyla karşılaşmıştı. Skorun hiçbir önemi olmayan buluşmada belki ezeli rakipler, tarihlerinde ilk defa savaşmamış ve hatta beraber ağlamışlardı.
Celtic ve Glasgow Rangers maçlarında tribünlere dikkat ettiğimizde bir tarafın İrlanda, bir tarafın Birleşik Krallık bayrakları dalgalandırdığını görürüz. İskoçya’da yaşanmasına rağmen rekabetin tarihi ve politik sürecinin ülke sınırlarının çok daha ötesinde olması bu durumu ortaya çıkarmaktadır. Celtic-Glasgow Rangers rekabetinin ya da genel adıyla Old Firm’ü özel yapan geçmişten gelen bu yapısıydı.

Aradan geçen onca yıla rağmen yıllar önceki maç hiçbir zaman unutulmuyor. Aslında liderlik ve şampiyonluk mücadelesi Celtic-Glasgow Rangers maçlarının saha içinde yer alan kısmıydı. Old Firm’ü özel kılan esas sebepler ise rekabetin saha dışında yer alan tarihi, siyasi ve kültürel kısmıydı. Aki Kaurismäki en baştan başlamayı önerdiği gibi; Yani hiçbir şey olduğumuz, yalnızca toz olduğumuz gerçeğinden yola çıkarak ve araya insan hayatı girince, bütün düşmanlıklar unutulabiliyor, bir top peşindeki 22 adamı birleştiriyor.